کد مطلب:25142 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:55

گنجینه پرسمان » ادعيه و زيارت

روايت است: هر كس چهل حديث حفظ كند، خداوند وي را فقيه محشور ميكند. آيا اگر حافظ عامل نبود، جزء فقها محشور ميشود يا بايد عامل باشد؟ كلام علامه طباطبايي كه فرمود عامل بودن شرط نيست چيست؟ آيا تقوا در حديث، شرط فقيه محشور شدن است؟

پرسش ميطلبد كه متن حديث بيان شود و سپس تجزيه و تحليل گردد.

درخصوص حفظ چهل حديث هم از پيامبر(ص) روايت وجود دارد و هم از برخي ائمه ديگر(ع) (1).

از سوي ديگر اين احاديث در برخي از كلمات و واژهها اختلاف دارند. علامه مجلسي در بحارالانوار گزارش كرده است كه پيامبر اسلام(ص) فرمود: هر كس چهل حديث براي امت من حفظ كند، تا از آن بهره ببرند، خداوند روز قيامت او را در شمار فقيهان و عالمان برميانگيزد.(2)

بيترديد پيام اصلي اين حديث تشويق و ترغيب به حفظ احاديث پيامبر(ص) و اهل بيت است. هر كس چهل حديث از اهل بيت(ع) حفظ كند، به همان اندازه با معارف پيامبر(ص) و اهل بيت آشنا شده است. آشنايي با معارف اهل بيت موجب تأمين سعادت دنيا و آخرت ميشود. حال بايد بررسي نمود كه مقصود از حفظ حديث چيست؟ مرحوم علامه مجلسي چندين احتمال را آورده است:

احتمال اول آن است كه به تدوين حديث پرداخته شود تا ديگران از آن استفاده نمايند.

احتمال دوم آن است كه احاديث را حفظ كند كه از بين نرود و به ديگران گزارش دهند؛ حال اين حديث در قلب باشد و يا به صورت نوشتن.

احتمال سوم آن است كه انسان حديث را حفظ كند تا اين كه بدان عمل و تفكر نموده احكام را استنباط كند.

جملات و كلمات خداوند او را فقيه عالم محشور ميكند ناظر بر همين احتمال ميباشد.

حديث ديگري از پيامبر(ص) همين احتمال را تأييد ميكند.(3)

اگر مقصود از حفظ حديث احتمال اول و دوم باشد، لازم نيست انسان خود عامل باشد، زيرا در دو احتمال هدف آن است كه احاديث پيامبر(ص) و ائمه(ع) حفظ شود و به ديگران انتقال يابد. البته اگر كسي درصدد كسب ثواب بيشتري است، بايد عامل باشد، زيرا حفظ احاديث، مراتبي دارد و ثواب به حساب آن مراتب، تفاوت پيدا ميكند.(4)

اگر مقصود از حفظ حديث احتمال سوم باشد، بيترديد عامل بودن به احاديث شرط است. اگر كسي خود عامل به احاديث نباشد، با فلسفه حفظ حديث كه عمل به آن و استنباط احكام است، منافات دارد.

گرچه در روايت مورد بحث يكي از شرايط حفظ حديث تقوا بيان نشده، ولي رعايت تقواي الهي در هر سه احتمال لازم است، زيرا روايات ديگر و آموزههاي ديني رعايت تقواي الهي را در همه ابعاد زندگي لازم ميداند. كسي كه مي خواهد با حفظ حديث، با فقيهان محشور گردد، بايد تقوا داشته باشد.

با تحقيقاتي كه انجام شد، به مبناي مرحوم علامه طباطبايي(ره) درخصوص اين كه در حفظ حديث، عامل بودن شرط نيست، دست نيافتيم. لطفاً در پرسشهاي بعد منبع ديدگاه ايشان را بيان نماييد تا مورد بررسي قرار گيرد.

پينوشتها:

1 - بحارالانوار، ج 2، ص 153.

2 - همان، ص 156؛ چهل حديث امام خميني، ص 1.

3 - بحارالانوار، ج 2، ص 154 - 156.

4 - بحارالانوار، ج 2، ص 157.